Temiz Kurulum Esnasında Karşılaşılabilecek Disk Yapılandırma Senaryoları ve Seçenekler

Aslında konu basit ama anlatması karmaşık ve uzun. Çünkü olası senaryolar çok fazla. Çoğu yeni kullanıcının da Temiz Kurulum (Format) esnasında en çok kafasının karıştığı veya hata yaptığı bölüm burası. Bu yüzden sitede yer alan tüm Temiz Kurulum makalelerine bağlantı verebilmek için detaylı bir rehber hazırlama gereği duydum.

Temiz Kurulum disk yapılandırma  ekranı...

Bölüm 1: 
Sabit Diski Yönetme

Öncelikle bu pencerede sabit diski nasıl yöneteceğinizi (Silmek, biçimlendirmek, yeniden bölümlemek vs...) görelim. Burada kullanabileceğiniz 4 seçenek bulunur;

• Sil: Seçili bölümü Ayrılmamış Alan haline getirir. Eğer sabit diskteki tüm bölümleri silerseniz sabit disk tek parça Ayrılmamış Alan haline gelir. Seçili bölüm zaten Ayrılmamış Alan'sa bu seçenek kullanılamaz.
• Biçimlendir; Seçili bölümü Windows'un kullanabileceği bir dosya sistemi ile biçimlendirir. (Örneğin NTFS) Bu işlem sabit diskteki tüm verileri siler. Seçili bölüm zaten Ayrılmamış Alan'sa bu seçenek kullanılamaz.
• Yeni: Sabit diskte yeni bir mantıksal sürücü (Sınırları hayali olan ama olan) oluşturmanızı sağlar. Ancak bu seçeneğin aktif olması için bir Ayrılmamış Alan'ın seçili olması gerekir.
• Genişlet: Seçili bölümün altında ve bitişiğinde bir Ayrılmamış Alan varsa bu bölümü üstteki biçimlendirilmiş bölüme eklemeye yarar. Ancak şartlar uygun değilse (Seçili bölümün altında ve bitişiğinde bir Ayrılmamış Alan yoksa) bu seçenek kullanılamaz. Bu durumda bu seçeneği kullanabilmek için eklemek istediğiniz bölümü önce Sil butonu ile Ayrılmamış Alan haline getirmeniz gerekir. Bu konu kafanızı karıştırmış olabilir. Burada ayrıntıları ile anlattım: Disklerde Bölme ve Genişletme (Birleştirme) Prensipleri

Yeşil ile işaretli seçenekler kullanılabilenler,
Kırmızı ile işaretli seçenekler kullanılamayanlar

Yeşil ile işaretli seçenekler kullanılabilenler, 
Kırmızı ile işaretli seçenekler kullanılamayanlar

Yeşil ile işaretli seçenekler kullanılabilenler, 
Kırmızı ile işaretli seçenekler kullanılamayanlar

Eğer yeni bir bölüm oluşturmak istiyorsanız;

1- Bir Ayrılmamış Alan seçip Yeni butonuna tıklatın.

2- Oluşturmak istediğiniz bölümün boyutunu MB cinsinden girin. (1 GB=1024 MB. Dolayısıyla örneğin, 100 GB'lık bir bölüm oluşturacaksanız 102400 MB değerini girmeniz gerekiyor.) Ardından Uygula butonuna tıklatın.

Eğer biraz takıntılı bir kullanıcı iseniz ve bu bölümün (C) küsüratsız olmasını istiyorsanız İstediğiniz GB x 1024 formülü ile bulduğunuz rakama klasik kurulumda Windows 7 için 100 MB, Windows 8 için 350 MB ve UEFI kurulum için 527 MB ekleyin. Dikkat ederseniz ben altta 150 GB'ın karşılığı olan 153600 MB değerini değil 153600+350=153950 değerini giriyorum ve C bölüntüm tam 150 GB oluyor.

3- Sabit diskinin durumuna bağlı olarak alttaki ekranla karşılaşabilirsiniz de karşılaşmayabilirsiniz de. Karşınıza çıkarsa onay verin.

4- Sonuç:

BIOS

UEFI

5- Dikkatinizi çektiyse oluşturduğumuz bölümden artan alan Ayrılmamış Alan olarak kaldı. (Her 2 resimde de en alttaki bölüm) Bu alanı isterseniz şimdi 1...3 adımlarını tekrarlayarak biçimlendirebilir ve kullanıma açabilirsiniz isterseniz de Windows kurulumunu tamamladıktan sonra Disk Yönetimi'nden biçimlendirebilirsiniz.

Bölüm 2: Senaryolar,

Bu pencerede karşılaşabileceğiniz durum, bilgisayarınızdaki sabit disk sayısına, sabit diskinizdeki mantıksal sürücülerin sayısına, yüklü olan işletim sistemi sayısına, sabit diskinizin GPT olarak mı yoksa MBR olarak mı başlatıldığına, sabit diskinizin SSD mi yoksa Mekanik Disk mi olduğuna ve şimdi aklıma gelmeyen pek çok farklı ihtimallere bağlı olarak değişebilir. Ama genel olarak burada şu senaryolar geçerli olabilir;

1. Senaryo: Sabit diskiniz yeni bir sabit disktir ve Ayrılmamış Alan halindedir.
2. Senaryo: Sabit diskinizde sadece işletim sistemi bölümü ve onunla alakalı bölümler vardır.
   
3. Senaryo: Sabit diskinizde işletim sisteminin yanında verilerinizin bulunduğu bir depolama alanı da (Örneğin, D bölümü) vardır.
   
   
1. Bu bölümdeki verileri kaybetmek istemiyorsunuz.
2. Bu bölümdeki veriler önemli değildir ve bu bölüm silinebilir.
   
   
4. Senaryo: Sisteminizde birden fazla sabit disk (Bölüm değil fiziksel sabit disk) vardır. Bir sabit diskte işletim sistemi varken diğerinde sadece verileriniz vardır.
5. Senaryo: Sisteminizde birden fazla sabit disk (Bölüm değil fiziksel disk) vardır. Bir sabit diskte işletim sisteminin yanında veri bölümü de varken diğerinde de sadece verileriniz vardır. 
6. Senaryo: Sisteminizde birden fazla işletim sistemi yüklüdür. (DualBoot)

Bölüm 3: Çözümler...

1- Sabit diskiniz yeni bir sabit disktir ve boş alan halindedir;

Bu durumda şunları yapabilirsiniz;

1. Eğer sabit diskiniz SSD ise direkt boş alanı seçin ve İleri deyin. Bu durumda kurulum UEFI şartlarını yerine getirdiyseniz sabit diski GPT olarak başlatacak ve gerekli bölümleri oluşturacaktır. Eğer UEFI şartlarını yerine getirmediyseniz bu taktirde sabit disk MBR olarak başlatılacak ve gerekli bölüm (Sistem Ayrıldı) otomatik olarak oluşturulacaktır. SSD ünitelerini bölümlemek performansını düşüreceğinden bu sabit disklerde bölümleme (C ve D gibi) yapmayın.
2. Eğer sabit diskiniz HDD ise (Klasik mekanik disk) sabit diskin yaklaşık % 25-30'u oranında büyüklüğe sahip bir bölüm oluşturun ve Windows'u buna kurun. Ancak sabit diskiniz ne kadar büyük olursa olsun Windows'u kuracağınız bölümün 200 GB'ı geçmemesine özen gösterin. Bunun sebebi mekanik sabit disklerdeki her bölümün aynı hıza sahip olmaması sabit diskin dışında kalan sektörlerin performasının daha yüksek olmasıdır. Bunu burada detaylıca açıklamıştım: Bilgisayarlarda Tanımlanamayan Yavaşlık Problemleri ve Yanlış Disk Yapılandırılmaları

2- Sabit diskinizde sadece işletim sistemi bölümü ve onunla alakalı bölümler var.

UEFI kurulum, sistem artı yardımcı bölümler (MSR, Kurtarma ve Sistem)

Klasik (BIOS) kurulum, sistem artı yardımcı bölüm (Sistem Ayrıldı)

Bu senaryo 1. senaryodan çok farklı değil. İsterseniz sadece işletim sisteminin yüklü olduğu bölümü (C) silip devam edersiniz ya da bütün bölümleri siler oluşan tek parça ayrılmamış alana 1. senaryoda anlattığım seçeneklerden size uygun olanı uygularsınız.

Ancak şuna dikkat edin; işletim sisteminin yüklü olduğu bölümü (C) silmeden ya da biçimlendirmeden devam ederseniz önceki yüklü işletim sistemindeki kişisel dosyalarınız yeni işletim sistemi kurulmadan önce yedeklenir ve sonrasında C:\ kök dizininde Windows.old klasörüne yedeklenir. Bu ise kurulum işleminin (Kişisel verilerinizin boyutuna bağlı olarak) çok çok uzamasına sebep olabilir. Bunu istemiyorsanız mutlaka işletim sisteminin yüklü olduğu bölümü silin veya biçimlendirin.

3- Sabit diskinizde işletim sisteminin yanında verilerinizin bulunduğu bir depolama alanı da (Örneğin D bölümü) var.

Bu durumda tek yapmanız gereken sistemin yüklü olduğu bölümü silmek veya biçimlendirmek ardından bu alanı seçerek kuruluma başlamak. D bölümünü ellemediğiniz taktirde buradaki verilerinize hiçbir şey olmayacaktır.

Ancak D bölümündeki veriler önemli değilse ve sabit disk şemasını yeniden oluşturmak istiyorsanız sabit diskteki bütün bölümleri silebilir ve 1. senaryodaki seçenekleri uygulayabilirsiniz.

Bu senaryonun bir alt senaryosu ise şu olabilir; sabit diskiniz MBR ve siz UEFI kurulum yapmak istiyorsunuz (Bu durumda sabit diskin GPT olarak başlatılması şarttır) veya sabit diskiniz GPT ve siz MBR ye çevirip klasik kurulum yapmak istiyorsunuz. Bu durumda maalesef tüm sabit diski silip tek parça Ayrılmamış Alan haline getirmekten başka çareniz yok. Çünkü MBR/GPT kavramı bölümlerle değil sabit diskin tamamı ile ilgili bir kavram ve sabit diski tek parça Ayrılmamış Alan haline getirmeden GPT veya MBR olarak başlatamazsınız. Dönüştürme ile ilgili ileri düzey komut yardımına ihtiyaç duyarsanız burada 11...  ....18 adımlarını  convert gpt veya convert mbr komutuyla uyulayabilirsiniz: Windows 8 -UEFI Modunda- Temiz Kurulum (Format)

4- Sisteminizde birden fazla sabit disk (Bölüm değil fiziksel disk) var. Bir sabit diskte işletim sistemi varken diğerinde verileriniz var.

Bu durumda da yapılacaklar 1. senaryo ile aynı. Sabit diskteki bütün bölümleri silip sabit diski tek parça Ayrılmamış Alan haline getirin ve 1. senaryodaki seçeneklerden size uygun olanı uygulayın.

5- Sisteminizde birden fazla sabit disk (Bölüm değil fiziksel disk) vardır. Bir sabit diskte işletim sisteminin yanında veri bölümü de varken varken diğerinde de verileriniz var. 

Üstteki resimde  Sürücü 0 Bölüm 5 olduğunu farzedin ve bu bölümün depolama amacı ile kullanıldığını düşünün.

Bu senaryoda 3. senaryo ile tamamen aynı durum bu yüzden 3. senaryoya uygun çözümü uygulayın. 2. sabit diske ise hiçbir müdalade bulunmayın.

6- Sisteminizde birden fazla işletim sistemi yüklü.

3 sabit diske sahip bir sistemde örnek bir DualBoot yapılandırması..
1. sabit disk SSD ve sadece işletim sistemi barındırıyor,
2. sabit disk depolama amaçlı,
 3. sabit disk HDD ve 2. işletim sistemi + 1 depolama bölümü ihtiva ediyor.

Bu durumda olabilecek alt senaryolar çok fazla. Aynı sabit diske 2 işletim sistemi kurmuş olabilirsiniz. Farklı sabit disklere farklı işletim sistemleri kurmuş olabilirsiniz. Kurduğunuz işletim sistemleri Windows dışında farklı farklı işletim sistemleri olabilir. Bu durumda önyükleme yöneticisinin hangi işletim sistemi tarafından yönetildiğini bilmeniz ve buna göre davranmanız gerekebilir. Aksi taktirde diğer işletim sistemlerini başlatamayabilirsiniz.

Ayrıca bunu yaptıysanız zaten sabit disk yönetimi konusunda sıkıntınız yoktur. Bu yüzden bu maddeyi sadece bilgi amaçlı koydum. Başınızın çaresine bakın :)